Posty
Umową z dnia 5 czerwca 1987 roku Polska Rzeczpospolita Ludowa ustaliła wraz z Chińską Republiką Ludową zasady dotyczące wzajemnego udzielania pomocy prawnej oraz wykonywania wyroków w sprawach karnych i cywilnych. W niniejszej publikacji przedstawione zostaną kwestie dotyczące spraw cywilnych. W rozumieniu wskazanej umowy sprawami cywilnymi są także sprawy z zakresu prawa handlowego, rodzinnego i prawa pracy.
W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę, iż Strony umowy zobowiązały się do zapewnienia ochrony prawnej podmiotom z obu państw na tych samych zasadach.
Dużym udogodnieniem dla obywateli oraz osób prawnych pochodzących z państw stron umowy i mających miejsce zamieszkania (pobytu, siedzibę) w drugim z nich jest brak obowiązku zabezpieczania kosztów procesu. Wskazane podmioty muszą wpłacić zaliczkę na koszty postępowania w tej samej wysokości, co obywatele państwa, w którym proces się toczy.
Należy także zaznaczyć, że obywatelom państw stron przysługuje także prawo do zwolnienia w całości lub części od kosztów procesu. W celu uzyskania wskazanego zwolnienia należy przedłożyć odpowiednie zaświadczenie wystawione przez właściwy organ miejsca pobytu lub zamieszkania w drugim państwie. W przypadku zamieszkiwania poza granicami Polski lub Chin zaświadczenie takie jest wydawane przez przedstawicielstwo dyplomatyczne lub urząd konsularny państwa, którego strona procesu jest obywatelem.
Wzajemna pomoc prawna jest udzielana bezpłatnie sądom i urzędom na ich wniosek przez właściwe organy centralne. Nie oznacza to jednak, iż z pomocą prawną nie wiążą się żadne koszty. Strona wzywająca do udzielenia pomocy jest zobowiązana do opłacenia podróży oraz pobytu świadka lub biegłego zamieszkującego w państwie wezwanym do udzielenia pomocy prawnej.
Udzielenie pomocy prawnej nie jest bezwzględnym obowiązkiem stron umowy. W określonych w umowie sytuacjach posiadają one uprawnienie do odmówienia jej udzielenia. Okolicznościami uprawniającymi państwo do odmówienia udzielenia pomocy prawnej jest powstanie stanu zagrożenia dla jego suwerenności, bezpieczeństwa lub porządku publicznego w razie wypełnienia tego zobowiązania.
Wzajemne uznawanie i wykonywanie orzeczeń sądowych
Strony umowy postanowiły także uregulować w omawianej umowie kwestie związane z uznawaniem i wykonywaniem orzeczeń na swoim terytorium wydanych przez sądy drugiego państwa. Trzeba nadmienić, iż w zakresie niniejszego opracowania mowa jest o orzeczeniach w sprawach cywilnych, a także orzeczeniach wydawanych przez sądy polubowne i organy właściwe w sprawach spadkowych. Przez orzeczenie w myśl omawianej umowy rozumie się również ugody sądowe w sprawach cywilnych.
Uznanie lub zezwolenie na wykonanie orzeczenia następuje na wniosek. Do wniosku trzeba dołączyć dokumenty wskazane w artykule 17 umowy.
Wniosek o uznanie lub zezwolenie na wykonanie orzeczenia przesyła sąd jednego państwa do sądu drugiego państwa lub wniosek taki może być złożony bezpośrednio we właściwym sądzie, na którego terytorium orzeczenie ma być uznane lub wykonane. Orzeczenie uznane lub, na którego wykonanie zezwolono, wywołuje takie same skutki, co orzeczenie wydane przez sąd uznający lub zezwalający na wykonanie.
Analogicznie do pomocy prawnej, także w przypadku uznania lub zezwolenia na wykonanie zostały określone okoliczności uprawniające sądy do odmówienia uznania lub zezwolenia na wykonanie orzeczenia. Orzeczenie nie musi być, więc uznane w przypadku gdy:
1. Według prawa państwa, na którego terytorium orzeczenie ma być uznane lub wykonane:
a. sądowi, który wydał orzeczenie, nie przysługiwała jurysdykcja w sprawie,
b. orzeczenie to nie jest prawomocne i wykonalne,
c. strona przegrywająca nie została prawidłowo wezwana przez sąd,
d. zostało wydane wcześniej prawomocne orzeczenie w tej samej sprawie między tymi samymi stronami lub postępowanie w takiej sprawie jest w toku albo prawomocnie uznano orzeczenie wydane przez sąd trzeciego państwa w takiej sprawie,
2. Strona była pozbawiona możności obrony swych praw, a w razie ograniczenia zdolności procesowej lub jej braku - należytego przedstawicielstwa,
3. Uznanie lub wykonanie orzeczenia byłoby sprzeczne z podstawowymi zasadami prawa lub porządku publicznego tej Umawiającej się Strony, na której terytorium orzeczenie ma być uznane lub wykonane.
Odmienne wymagania stawiane są orzeczeniom sądów polubownych, gdyż oprócz wydania na terenie jednego z państw stron umowy muszą być one także zgodne z Konwencją o uznawaniu i wykonywaniu zagranicznych orzeczeń arbitrażowych sporządzoną 10 czerwca 1958 roku w Nowym Jorku.
Oprócz rozwiązań związanych z pomocą prawną istnieje możliwość bezpośredniego dochodzenia swojego roszczenia przed sądem chińskim. Nasza kancelaria współpracuje z chińskimi prawnikami, którzy reprezentują naszych klientów przed wymiarem sprawiedliwości Państwa Środka.